Er staat een kasteel te koop. Dat is de naam die de aanbieder van het schilderij op de online veiling aan het bouwwerk gaf dat overduidelijk een kerk is. Een vaag bekende kerk aan het water, begin 20e eeuw op het doek vereeuwigd, aan de boten te zien.

De eerste zoekactie op Google is meteen raak. Het is de Basiliek van de Heilige Nicolaas aan de Prins Hendrikkade in Amsterdam. Gaan we kijken wie dat imposante bouwwerk aan het begin van de 20e eeuw zoal op het doek heeft gezet, dan blijven een aantal schilders over als mogelijke makers. Of kunstenaars die namakers geïnspireerd hebben.

Zo heeft Kees van Waning (1861-1921) de basiliek geschilderd toen er nog geen bomen voor stonden. Deze Haagse schilder sloot zich aan bij een groepje kunstenaars dat eind 19e eeuw in de buitenlucht werkte, onder andere Breitner. Waning heeft veel riviergezichten gemaakt in de omgeving van Den Haag, Rotterdam en Amsterdam. Zijn afbeelding van de Nicolaaskerk haalde op een online veiling niet het gewenste minimumbedrag.

Er zijn ook schilderijen van Cornelis Vreedenburgh (1880-1946) waarop een vergelijkbaar zicht op Amsterdam te zien is. Deze landschapschilder reisde al naar St Tropez toen dat nog een visserplaatsje was. Vreedenburgh werd gefascineerde door water. Dit schilderij met de Nicolaaskerk uit 1936 wordt nu aangeboden door Simonis & Buunk voor een aanzienlijk bedrag.

Dan is er nog Adriaan Terhell (1863-1926) die deze basiliek vereeuwigd heeft op het linnen. Niet het niveau van Vreedenburgh. Terhell gebruikte ook de signaturen J. le Blanc en C. de Zeeuw als handelsnaam voor doorgaans gevraagde tafereeltjes. Decoratief schilderwerk voor aan de muur.

Cornelis de Bruin

Een schilder die deze kerk talloze keren heeft vereeuwigd was Cornelis de Bruin (1870-1940). Op een blog dat door een familielid is gemaakt, wordt vermeld dat de kunstschilder onderscheid maakte tussen werk dat hij een hoge kwaliteit toekende (getekend met Corns de Bruin ft) en werk om de kas te spekken. Dat tekende hij met Van Wijck als het ramsj was. Hij gebruikte ook de naam Hindenberg voor Duitse kopers.

Ook werd ongetekend werk van De Bruin gekocht door handelaars als Jan Kelderman en Henk Welther die er eigen namen op plaatsten. Welther en zijn twee broers zouden hetzelfde gedaan hebben met kunst van Arnoud van Gilst, Henk Schallenberg en Jan en Aris Knikker. Deze broers gebruikten ook de namen H. Endlich of W. Markenstein als signatuur. Dit soort handelaren reden in die dagen met paard en wagen door de stad, om schilderijen op afbetaling te slijten: 1 gulden per week, een jaar lang.

Na de dood van Welther werd de praktijk van na-signeren voortgezet door vervalsers, wat het herleiden van zulke werken vrijwel ondoenlijk maakt. Die moeten gewoon op hun intrinsieke kwaliteit beoordeeld worden.

De naam Nico Bruynesteyn (1893-1950) lijkt een variant op De Bruin, maar het is toch echt een andere kunstschilder die de Nicolaaskerk op het doek heeft gezet.

Lichtval

Tussen de verschillende Nicolaaskerken van De Bruin worden enkele werken aangetroffen met een kiosk op de voorgrond. De schilder werkte met sjablonen, en deze lijkt een aantal keer herhaald in verschillende kleuren. Het silhouet van de basiliek is steeds hetzelfde en ook omgevingselementen keren terug. Alleen details in de omgeving verschillen. En de luchten natuurlijk. De luchten zijn elke keer nieuw.

Vraag is dan ook of het schilderij in de veiling de zoveelste De Bruin is in een andere kleurstelling, of een kopie van een tijdgenoot. De luchten zijn nogal gloeiend, wat bijna cartoonesk werkt. Letten we op de schaduw, dan heeft deze versie de zon op links, terwijl de andere basiliek licht van voren krijgt. Dat suggereert dan weer dat er geen copycat bezig is geweest. Een namaker die de zon verplaatst: dat is toch echt teveel gevraagd.

Een andere kopie werd enkele jaren geleden geveild met een signatuur van een H.E. Bankier eronder. Dit was toch meer een ingekleurde potloodtekening, erg schools. Al valt wel op dat ook hier de lichtinval weer anders is, meer van rechts. Het blijft een puzzel.

Een andere versie van De Bruijn heeft fel zonlicht van rechts. Hier heeft de maker meer ruimte gemaakt voor lucht en water. Ook op dit werk zien we gloeiende kleuren, dus wellicht dat die andere kopie opknapt van een schoonmaakbeurt.

Ik was de hoogste bieder. De Dubro staat al klaar!