In 2008 kondigde Bert Dorenbos van Schreeuw om Leven aan foetus-poppetjes huis-aan-huis te gaan bezorgen om aandacht te vragen voor pro-life standpunt van zijn groep. Bluf, zo bleek al snel. Elf jaar later kijkt Medialogica van omroep Human terug op de media-oorlog tussen voor- en tegenstanders van abortus.

Het is bijna onvermijdelijk dat het abortusdebat gepaard gaat met framing en story-telling. De tegenstelling is niet links versus rechts, niet progressief tegen conservatief, zelfs niet pro-leven versus anti-leven. De fundamentele vraag is: mogen ouders (de moeder met name) beschikken over het leven van de jonge foetus? Dat is een gewetensvraag, maar het is ook een pragmatische kwestie – als je beseft op welke manieren zwangerschappen beëindigd worden in landen waar abortus illegaal is.

In Nederland staan we abortus voorwaardelijk toe, al sinds de jaren zeventig. Maar het debat gaat voort, en de standpunten evolueren – zo zien we in Medialogica van omroep Human. De interviewer stelt vragen aan Christa Compas, directeur van het Humanistisch Verbond. Dat lijkt me een onhandige keuze, te dicht bij huis. Compas werd aangesproken als feminist en blikte terug op de acties onder het vaandel Baas in Eigen Buik.

Dat was al een frame avant la lettre, die buik. Zo werd het abortusvraagstuk een kwestie van zelfbeschikking. Niet de staat en niet de kerk hebben het primaat over ons lichaam. Daar had de anti-abortus beweging geen antwoord op. De dominees die met Zijn Woord zwaaiden waren geen partij voor de Dolle Mina’s. De bijbelbroeders hebben lang met horror-foto’s gewerkt van verminkte feuti. Wreed en bloederig.

Pro-Life

Tot ze vanuit de Verenigde Staten slimme campagne-technieken aangereikt kregen. Dat begon al met het label pro-life. Prompt waren de actievoerders geen tegenstanders van abortus meer, maar voorstanders van het leven. Ook het ongeboren leven. Dat trekt veel twijfelaars terug over de streep. Het weerwoord was pro-choice. Ook geen slechte slogan.

En toen kwam iemand met foetus-poppetjes. Dorenbos deed in 2008 alsof hij ze zelf bedacht had, maar deze Precious Ones fetusmodels zijn al in de jaren zeventig ontwikkeld. Bedoeld voor aanschouwelijk onderwijs op school. In de VS werden ze ooit met Halloween uitgedeeld, door een actie-dominee die meespeelde met trick-or-treat.

In de documentaire van Human komt een kunstenares aan het woord die de poppetjes verwerkt in haar art. Zij suggereerde dat voor de gekleurde poppetjes een andere prijs gevraagd wordt dan voor de blanke, maar dat is niet waar. Ze kosten allemaal twee kwartjes groothandelsprijs.

Als promotiemiddel zijn ze wel een stuk sympathieker dan de bloederige foto’s die Schreeuw om Leven eerder uitdeelde. Of het getuigt van medeleven om zulke poppetjes te geven aan vrouwen bij de ingang van abortusklinieken is weer een andere vraag. Ik houd niet van hysterische zedenprekers en straatverkopers, maar misschien kunnen ze in de kliniek zelf uitgereikt worden bij het voorgesprek. Als extra nadenkinstrument.

Poppetjespropaganda

Medialogica beschrijft hoe Dorenbos met een koffer vol feutuspoppetjes naar Auschwitz is gereisd om ze daar te fotograferen onder een poort met Abortus makes Free. Sensatiebelust, smakeloos en meedogenloos: zo kennen we onze Bert. Altijd goed voor een evangelische rel. Was Jezus zelf ook geen activist? Medialogica stelt vast dat Auschwitz niet op de hoogte was van dit gebruik. Dat is weer zo’n eigenaardige twist in dit verhaal: pleit een programma over de media er nu voor dat zulke partijen betrokken raken bij het script?

Zo valt Medialogica zelf ook in de valkuil van sensatiezoekende story-telling. De politiek correcte reporters kunnen het niet laten om met het vingertje te zwaaien dat aan de dominee voorbehouden is. Terwijl de simpele feiten prima door de kijker zelf beoordeeld kunnen worden. Want ook met zijn poppetjespropaganda was Dorenbos niet de eerste. In de jaren negentig zijn feutuspoppetjes gemaakt met een peukje in hun mondje: de Itty Bitty Smoker als waarschuwing tegen het roken tijdens de zwangerschap.