Klompen worden geassocieerd met boeren, maar ook vissers, bouwvakkers en metaalbewerkers dragen vanouds vaak houten schoeisel. Aan het begin van de twintigste eeuw versleet de gemiddelde Nederlander anderhalf stel per jaar. Na de Tweede Wereldoorlog maakten 1600 ambachtelijke klompenmakers nog jaarlijks zes miljoen paar. In 1970 was dat volume gehalveerd en het aantal makers met meer dan 90% gedaald. Nu zijn er nog een paar ambachtelijke makers en een enkele fabriek over.

Een bekende ambachtelijke producent is de firma Koop in De Lutte (Twente). Die maakt 8000 paar per jaar en verkoopt vooral aan toeristen. In Noord-Brabant vinden we Holl Klompen en even verderop de klompenfabrieken van Kaathoven, van Traa en van Den Dekker. In Zeeland zit Zaas, in Friesland vinden we Scherjon’s. Ook Dijkman Klompen Atelier in (Overijssel) mag genoemd worden, alleen al vanwege zijn klompen op hakken.

Daarnaast zijn de gebroeders Nijhof met hun werkplaats in het dorp Enter een bekende ambachtelijke producent. Zij verkopen jaarlijks een slordige 5000 paar, de helft via winkels en de andere helft direct. Hier zijn nog steeds klompen van wilgenhout te vinden en zelfs snoetklompen. Bij Nijhof staan machines die lang geleden door Philips gemaakt zijn!

De Nederlandse mode-ontwerpers Viktor & Rolf lieten voor hun collectie 2007-2008 klompen met hoge hakken beschilderen. De klompen die gedragen zijn door modellen op de catwalk zijn inmiddels terecht gekomen in verschillende musea. Ook andere ontwerpers en kunstenaars hebben unieke variaties met de klomp gemaakt.

Besteladressen

Wat kost een paar ambachtelijke klompen? Online besteld bij de makers en met bezorgkosten is een paar klompen al te vinden voor  €20-/€30-. Kinderklompen zijn iets goedkoper. Wie een boel klompen bestelt als relatiegeschenk krijgt uiteraard korting.

• Happy Clogs (Holl Klompen)
• Nijhof Klompen
• Klompenkoning (Klompenfabiek Traa)
• Klompen.com (Traas)
• Klompen.frl (Scherjon’s)

Er zijn er ook nog klompenmakerijen met een liefdadig doel. De stoomhoutzagerij in Wilp wordt met subsidie en lokale vrijwilligers overeind gehouden, inclusief een klompenmakerij waar mensen werken met afstand tot de arbeidsmarkt.

Made in China?

Aan de andere kant van het spectrum zien we Nijhuis in Beltrum, een fabriek die jaarlijks circa 150.000 paar draagklompen produceert met zelf ontwikkelde machines. Nijhuis is goed voor zo’n 90% van de wereldwijde productie. Deze producent gebruikt hout van populieren. Na het uitzagen gaan de klompen een week de drogerij in, om het vochtgehalte in het hout te verlagen. Vervolgens worden ze fijngeschuurd en gedecoreerd, want veel van deze klompen zijn voor decoratief gebruik. In 1998 verkocht Nijhuis nog 660.000 paar draagklompen. Daarna kreeg ook de marktleider met een daling te maken. Tegenwoordig maken loopklompen ongeveer een kwart van de klompenafzet uit.

Veel klassieke klompenmakers gebruiken hun houtvaardigheid om ook andere producten te maken. Houten tulpen doen het ook goed bij toeristen. Traa verkoopt klompenmakersbier. Nijhuis maakt zelfs houten speelgoed. Het bedrijf heeft een tweede productievestiging in China (of het werk wordt daar uitbesteed). Het is volgens eigenaar Nijhuis goedkoper om houtproducten voor afwerking heen-en-weer naar China te verschepen, dan ze hier in Nederland door scholieren te laten decoreren. Het opgeteld volume (inclusief souvenirs) is een slordige 2,5 miljoen stuks.

Wie perse wil koopt klompen bij Hornbach voor minder dan een tientje. Dan draai je de resterende industrie wel de nek om.