Op school hadden we vroeger apekooien tijdens de laatste gymles voor elke vakantie. De zaal werd volgezet met klimapparaten en in die constellatie ontstond een wilde tikpartij.
Die gymzaal duikt sindsdien steeds weer op in onze culturele omgeving. In 1986 deden dertig studenten van drie TH’s een poging om het aantal dominostenen dat met één zetje om te duwen was in het Guinness Book of Records te verhogen naar 1,25 miljoen. Ze kwamen op driekwart miljoen, maar dat was voldoende. Deze recordpoging was opgenomen voor het tv-programma De Eerste De Beste van de TROS. Bij een volgende uitzending in 1988 vielen er bijna 1,4 miljoen dominostenen om. Het programma werd gepresenteerd door Tom Blom, bij trouwe luisteraars bekend als Klaas Vaak.
Dat initiatief leidde vervolgens tot het programma-format Domino D-Day bij Endemol, want John de Mol had toen al een goede neus voor kijkcijferstunts. De opnames werden wereldwijd verkocht, maar al snel maakten de Duitsers bezwaar tegen de uitdrukking D-Day. Die schijnen dat niet als bevrijding te zien. Het werd daarom Domina Day. Dat event werd tot 2009 jaarlijks uitgezonden; de stand was toen 4,49 miljoen dominostenen om. Er is sprake van dat ze er binnenkort weer mee beginnen.
Panem et Circenses
In 2020 waaide vervolgens vanuit Engeland het programma Lego Masters over. Geef het volk brood en spelen, naar oude Romeinse traditie. Panem et Circenses. De Britten waren in 2017 begonnen met het bouwprogramma, gesponsord door een bekende Deense speelgoedfabrikant. Lego Masters is een format van het zelfstandige bedrijf Tuesday’s Child, maar wordt voor RTL Nederland gemaakt door Endemol Shine.
John de Mol reageerde met Marble Mania, een gymzaal vol knikkers. Je ziet aan de naam al dat hij het opneemt tegen de goden. Het idee is overgenomen van Jelle’s Marble Run, de hobby van Jelle Bakker en zijn broer Dion die knikkerraces opzetten voor hun eigen Youtubekanaal. De Bakkers hebben tegenwoordig ook een fanshop, met merchandise van populaire knikkers. Ze doneren geld aan autistische doelen, maar zoeken begin 2021 toch ook een sponsor om hun races te kunnen voortzetten. Het contract dat Talpa hen aanbod, zouden ze volgens John de Mol niet geaccepteerd hebben.
In al dit speelgoedgeweld kan de publieke omroep natuurlijk niet achterblijven. BNNVara brengt daarom nu zijn kijkcijferkanonnen in stelling om Tik ‘m Aan te lanceren, een soort eetkamer-parcours om de lockdown te overleven. Deelnemers moeten een kettingreactie veroorzaken op de eettafel. Ik denk dan spontaan aan een Mentos in een fles Coca-Cola in een hete frituurpan in een bejaardenflat op het eiland Marken, maar dat is waarschijnlijk niet toegestaan. Een voorbeeld is Lemonade Machine, drie jaar geleden gemaakt door Sprice Machines in San Diego. Daar zien we dominostenen en knikkers samen komen in de ultieme Brood & Spelen. De Lemonade Machine trok bijna twintig miljoen kijkers.
Dat soort cijfers spreekt bij BNNVara aan, dus mogen Emma Wortelboer en Frank Evenblij nu apekooien in de keuken. Het programma is afhankelijk van huisnijverheid en ingestuurde video’s, dus Evenblij en Wortelboer komen niet bij de kijkers thuis. Ik voorspel veel teleurgestelde kinderen, want hun knutselwerken worden waarschijnlijk afgekeurd voor televisie. Ik verwacht wat ongewenste sluikreclame. En ik voorzien dat Youtube de lachende derde wordt, want tegen de inventiviteit van authentieke Jelles kan geen programmamaker op.