Wat vinden we in de laatste week van februari op online kunstveiling?

Tussen alle kunst en kitsch treffen we een ‘Europees’ portret aan, afkomstig uit een Italiaanse verzameling. Het zou om een 18e eeuws doek gaan. De voorstelling is erg donker, maar in de gelaatstrekken en de hand zien we een meesterlijke streek. Het portret toont een dandy met een loerende blik. De opzet is ruw, impressionistisch haast. Je zou het een tronie kunnen noemen.

Deze tronges zijn ontstaan in Italië, als oefening in portretvaardigheid. Het zijn afbeeldingen van karakterkoppen die niet dienden om de rijken en gezaghebbenden te vereeuwigen, maar om de kleerrijkheid van de samenleving te tonen. Antwerpse en Amsterdamse schilders perfectioneerden deze stijl tussen 1500 en 1700.

We zetten Google image-search aan te werk en die vindt een opmerkelijk evenbeeld: een zelfportret van de Spaanse meester Francisco Goya, in de collectie van het Belvedere in Wenen. Die heeft in 1815 een serie zelfportretten gemaakt. Typerend is de donkere stijl, waarmee hij wilde tonen dat hij met weinig kleuren veelzeggende beelden kon creëren. Hij vroeg ook collega’s om portretten te maken. De gelijkenis is sterk en het portret op de veiling lijkt niet van ondergeschikte kwaliteit.

Uiteraard is het werk van de meester Goya vaak nagemaakt. Andere kunstschilders wilden hun vaardigheid verbeteren of maakten kopieën in opdracht. Het raamwerk is oud, het doek oogt oud en zelfs de lijst is gedateerd. De kans dat het geen kopie is, maar een origineel van de hand van de meester is adembenemend. Onvoorstelbaar zelfs. De prijs van dit werk is twee dagen voor het einde van de veiling 10 euro.

Belgische Blommen

Stillevens zijn meestal saai en soms erg pretentieus. Maar soms raakt zo’n nature morte een snaar. Bloemen, een keukentafel, oude schoenen: een stilleven is eigenlijk altijd een oefening in materiaaluitdrukking. Oogt het fruit als fruit? Zien we glas in glas, metaal in metaal? Werkt dat ook bij impressionistisch, expressionistisch en zelfs kubistisch schilderwerk? Een mooi voorbeeld zijn de zonnebloemen en irissen van Van Gogh. Maar zeker ook de tafels van Picasso.

Op een online veiling troffen we een stilleven aan van de Vlaamse kunstenaar Virgi Cokelberghs (1893-1967). Het is een afbeelding van zonnebloemen en pruimen, olieverf op karton (57×67). Geen vaas, geen schaal: ze hangen in de lucht. Maar de kleuren en de materiaaluitdrukking zijn fabuleus. Cokelberghs maakte landschappen en stillevens. Haar werk heeft op grote veilingen mooie bedragen opgebracht, maar dit stilleven heeft een eigen kracht. De lijst is niet lelijk, maar we willen dit werk ook weleens in een strak modern kader zien.

Eerlijk gezegd vinden we dat deze werken niet op elkaar lijken. Ook valt op dat in de signatuur van het veilingstuk een letter ontbreekt: Virgi Cokelbergs zonder h. Het middelste werk bracht echter £1500- op bij een veiling van Christie’s in 2014. De zonnebloemen doen meer aan punniken denken. Toch heeft dat beeld z’n eigen kracht. Twee dagen voor de veiling staat de prijs op 20 euro. Het schilderij vindt voor €151- een nieuwe eigenaar.

Belgische Kamelen

Nog een vondst. Een grof opgezet beeld van kamelen in karavaan. Kijk goed, dan zie je zelfs het aangezicht van de eerste kameel, gevangen in enkele streken. Het is een klein werk, maar de kleuren zijn mooi helder. De verkoper ziet een signatuur van een Felaus, wij denken dat het een E. Claus kan zijn.

Emile Claus (1849-1924) is een bekende Belgische impressionist die naar Marokko reisde om inspiratie op te doen. Zijn signatuur varieert van een volledig uitgeschreven naam tot een E. Claus met een kenmerkende dominante C, niet de kleine c die we op dit simpel schilderij zien. Maar het is ook bekend dat Claus op zijn reizen in Marokko kleine snelle werken maakte. Belangrijkste vraag is: zie je er wat in? Volgens ons zeker een gokje waard! We hebben meegeboden tot 50 euro, maar een andere liefhebber was bereid meer te betalen.

Ook de potentiële miljoenendeal gaat aan onze neus voorbij. Bij tweehonderd euro hebben we het bieden op de vermeende Goya gestaakt. In een recente veiling bij Christies bracht een olieverf van Goya minder op dan verwacht: 16,4 miljoen in plaats van 20 miljoen euro. Dat risico was ons te groot.