Op de vraag wie de 200 miljoen euro voor de georganiseerde nagedachtenis van het slavernijverleden mag verdelen, reageerde Janice Deul meteen met de stelling: “Dat moet gedaan worden door de nazaten!” Deul is fashion-writer, lifestyle journalist en cultuur-activist. Ze schreef een gids over Ketikoti. Deul is een boegbeeld voor diversiteit. Helemaal prima.
Toch een kanttekening. Mijn kinderen zijn ook nazaten. Ik deel het ouderschap met een vrouw die zichzelf als island girl omschrijft. Een Bajan Beauty net als Rihanna. Ze is gekleurd, maar nou ook weer niet door-en-door. Haar moeder was namelijk een witte Britse boerendochter die een zwak had voor exotische mannen. Het eerste kind werd verwekt door een bokser uit Ghana. De daaropvolgende busconducteur uit Barbados was goed voor de vijf kroeskopjes. Mijn vrouw was de tweede in die rij.
Boerendochter is eigenlijk geen goede typering. Ze was weliswaar geboren in een dorp, maar haar moeder werkte als keukenhulp bij de marine, The Royal Navy. Haar vader was waarschijnlijk een Canadees die na de oorlog terug naar Noord-Amerika vertrok. Niemand wist hoe het werkelijk in elkaar stak, want oma nam het geheim mee in haar graf. Deze single mum stamde op haar beurt schijnbaar af van Irish travellers, weer een heel andere categorie nazaten.
Ierse dwangarbeiders
Terug naar de gekleurde busconducteur uit Barbados. Zijn vader was weliswaar zwart, maar ook zijn moeder was wit. Dat noemen ze op Barbados clear. Vader en moeder waren aan de noord-oost zijde van het eiland geboren, vlak bij het strand Cattlewash. Het was een district waar vanwege de Atlantische winden veel Ierse dwangarbeiders aan het werk gezet werden. Geen slaven, wel in gedwongen dienstverband. Naar dit hoofdstuk in de koloniale geschiedenis is in de UK uitgebreid onderzoek gedaan. Een deel van deze dwangarbeiders keerde terug naar Europa, een ander deel reisde door naar Noord-Amerika en een derde deel bleef achter op Barbados. Allemaal nazaten met een eigen verhaal.
De donkere grootvader had zeker Afrikaanse voorouders. Die waren doorgaans ingescheept in Biafra, Bening of Ghana’s Gold Coast. Ook niet vrijwillig; allemaal slaafgemaakt. Maar hij noemde zelf ook Cariben, de oorspronkelijke bewoners van deze eilanden. De Caraïben danken hun naam aan deze stammen. Ze hadden de reputatie kannibaal te zijn. Columbus beweerde zelfs dat het woord kannibaal afgeleid was uit de Caribische taal. Maar de Spanjaarden hadden permissie om menseneters tot slaaf te maken, dus het kan zijn dat de oorspronkelijke bewoners geframed zijn.
Brandmerken
Mijn wonderschone gekleurde vrouw had lidtekens op haar lichaam. Brandmerken van de sigaretten van haar moeder; de afdruk van haar vader’s leren riem. Ma vond dat wilde kroeshaar maar niks; niet te kammen! Het geweld werd van generatie tot generatie doorgegeven, nog steeds gangbaar op de eilanden. We hebben uiteraard geprobeerd de cirkel te doorbreken. Onze kinderen ruimdenkend en menslievend opgevoed.
We bezochten ook het vaderland. Voor ons kroost een bijzondere belevenis. We hebben de plantages gezien. Aanschouwd hoe suikerriet geoogst werd met vlijmscherpe kapmessen. De rum geproefd: Cockspur, Mount Gay en zelfs het exclusieve distillaat van St Nicholas Abbey. Het ene kind was een blonde engeltje met groene ogen; het andere kind had een meer latijns voorkomen. Een Italiaantje (Columbus was ook Italiaans) met een wonderbaarlijke DNA-cocktail. Als nazaat zijn ze onherkenbaar.
Mijn kinderen hebben kleurrijke voorouders. Ze kennen hoofdstukjes uit hun voorgeschiedenis. Maar niet elk spoor is bekend. Misschien zit er wel een slavenmaker of een slavendrijver tussen de voorouders. Ben je dan ook een nazaat? Mag je dan meeverdelen? Ik hoop dat ze in ieder geval mee mogen praten. Alleen al om hun eigen geschiedenis beter te leren kennen. En om de ontketening samen te kunnen te vieren. Kleur of geen kleur.
We have to get this story right,
it’s not a struggle between black and white
Lees ook het essay van Nnenna Belia in VN.