Het huurlingenlegioen van de Wagner Group doet aan mind games. De handlangers van Poetin laten een spoor achter waar ze geweest zijn en doen alvast aan territoriale terreinafbakening op plekken waar ze wellicht gaan opduiken. Dankzij social media en de traditionele pers zijn een paar plakplaatjes op Poolse electriciteitskasten al zeer effectief om mensen angst aan te jagen. Plasplaatjes!

Psychologische oorlogsvoering en marketing hebben veel gemeen. We kunnen daar een enkele commerciële vaktermen aan koppelen. Guerrilla marketing lijkt een beetje misplaatst bij deze mercenaries. Maar het fenomeen kan ook met seed marketing vergeleken worden, want Wagner zaait angst. Verder kennen we nog de uitdrukking ambush marketing, van een challenger die zich op andermans terrein begeeft.

Uiteraard hopen de struikrovers van Wagner dat hun boodschap viral gaat, mikkend op maximaal effect. Zo kun je met een paar fear-mongers een hele natie in paniek brengen.  Maar je draagt ook bij aan vastberadenheid: dit nemen we niet…

Bende van de Zwarte Hand

Het verschijnsel doet me denken aan Pietje Bell met zijn Bende van de Zwarte Hand. En natuurlijk Zorro die met zijn kenmerkende Z overal een spoor naliet. onbevreesd en uitdagend. Zorro, who makes the sign of the Zee! Pak me dan, als je kan!

Lang geleden is een vergelijkbare aanpak voorgesteld bij de lancering van Zazou, een nieuw luchtje van een bekend parfumhuis uit Noord-Holland. Guerrilla marketing door een Z achter te laten, met lipstick op spiegels. De creatief directeur van het reclamebureau koos echter voor een traditionele campagne op TV, met een model onder een waterval. Uiteraard stond hij er bij de opname bovenop.

De beeldmerken die we nu met stickers, buttons en favicons overal verspreiden, zoals dieren hun territorium markeren met urine, kennen een pijnlijk voorgeschiedenis in de brandmerken die mensen voorheen op hun bezit (veestapel) en zelfs op anderen lieten aanbrengen. In Noord-Afrikaanse landen werden galjoenslaven van een herkenbaar lidteken voorzien, Romeinen brachten een merk aan op gladiatoren en in middeleeuws Engeland werd de V van vagabond, niet victory, aangebracht op landlopers. Een stigma!

Kilroy was Here

Veel sympathieker was Kilroy is Here, volgens velen een eerbetoon aan de onbekende soldaat die zijn leven gaf voor de bevrijding van Europa van het nazi-regiem. Maar het figuurtje van Chad was in Engeland ook bekend als commentaar op de rantsoenering van boter, eieren en suiker: Wot, no sugar?

De Kilroy-variant werd zeer populair bij geallieerde soldaten die de uitdrukking op de vreemdste plaatsen achter lieten. Hitler zou zelfs apart onderzoek hebben bevolen om na te gaan of Kilroy geen geheim agent was die stiekum in Duitsland actief was. En Stalin kwam naar verluidt terug uit zijn persoonlijke badkamer in het landhuis waar de Conferentie van Potsdam plaatsvond met de vraag: Wie is die Kilroy eigenlijk?

Kan iemand Kilroy naar Moskou sturen?